Câu hỏi:

Tôi nghe nói một số bài thuốc dân gian có thể chữa khỏi hẳn bệnh hen ví dụ như nuốt thằn lằn, cấy nhau, thuốc y học dân tộc .v.v.phải không?

Trả lời:

Đến ngày nay, chưa có chứng cứ khoa học cho thấy những biện pháp đó có thể chữa khỏi hẳn bệnh hen được. Tuy nhiên trên thực tế vẫn có những trường hơn như thế được truyền miệng từ người này sang người khác. Nguyên nhân là bệnh hen có một đặc tính là hay biến đổi theo thời gian và có thể hoàn toàn không có triệu chứng trong một thời gian dài. Ví dụ một em bé lúc nhỏ bị hen, khi lớn lên thì triệu chứng hen dần dần biến mất và em bé được mọi người nói là khỏi hẳn hen. Khỏi hẳn hen như vậy là do đặc tính của bản thân bệnh hen là như vậy chứ không phải là do điều trị. Nếu vì một sự ngẫu nhiên tình cờ mà vào thời điểm đó em bé được cho dùng một thuốc nào đó, thuốc y học dân tộc chẳng hạn và sau đó không còn triệu chứng nữa, mọi người sẽ cho rằng thuốc y học dân tộc có thể chữa khỏi hẳn hen, mọi người bắt chước dùng theo, nhưng nhiều người dùng mà chỉ có rất ít người khỏi hẳn như thế. Chứng cứ này cho thấy khỏi hẳn hen là do trùng hợp chứ không phải do tác dụng của thuốc. Ngay cả thuốc tây y như corticoid hít cũng không thể chữa khỏi bệnh hen được mà chỉ có thể kiểm soát tốt triệu chứng hen mà thôi.

Thật ra hen là bệnh có thể điều trị kiểm soát triệu chứng được. Vì cơ chế gây hen là viêm đường thở mạn tính nên thuốc kháng viêm đường hít có thể dùng điều trị hen được. Khi hiện tượng viêm giảm đi thì triệu chứng hen sẽ được kiểm soát. Và bệnh nhân hen khi được điều trị kiểm soát hen bằng corticoid đường hít sẽ không có triệu chứng và sống cuộc sống như người bình thường. Điều đáng tiếc là thuốc corticoid hít có thể khống chế hiện tượng viêm nhưng không thể tiêu diệt hoàn toàn hiện tượng này vì thế khi ngưng corticoid hít, viêm có thể quay trở lại và bệnh nhân có triệu chứng trở lại. Như vậy hen có thể điều trị kiểm soát được nhưng không thể chữa khỏi hoàn toàn được. Điều trị kiểm soát hen như thế phải là điều trị hết sức lâu dài chứng không thể là khi hết triệu chứng thì ngưng thuốc kiểm soát hen.

Đúng là hen là bệnh dị ứng có tính chất di truyền nhưng cần lưu ý rằng, người không có tiền căn gia đình mắc bệnh dị ứng vẫn có thể mắc hen như thường. Nghiên cứu cho thấy một em bé sinh ra bởi cha và mẹ đều không bị bệnh dị ứng cũng có từ 10 – 20% nguy cơ mắc bệnh dị ứng như thường. Lẽ dĩ nhiên là em bé sinh ra bởi cha hoặc mẹ hay cả cha lẫn mẹ có bệnh dị ứng thì trẻ có xác suất mắc bệnh dị ứng còn cao hơn nữa. Thật ra thì hen là do tương tác giữa cơ địa bên trong và yếu tố có hại từ môi trường bên ngoài. Một em bé không có cơ địa dị ứng, nhưng vì một lý do nào đó tiếp xúc quá nhiều với yếu tố có hại từ môi trường thì vẫn có thể phát bệnh hen như thường.

Một khi cơn cấp qua đi, bạn phải xem xét lại lý do vì sao bệnh hen của bạn vào cơn hen cấp để có thể phòng tránh không vào lại một cơn cấp mới trong tương lai. Các lý do có thể làm bệnh hen vào cơn hen cấp là: (1) tiếp xúc với yếu tố kích phát cơn hen từ môi trường ví dụ tiếp xúc với phấn hoa, mùi nồng, mùi hắc, khói thuốc lá hoặc ăn phải thức ăn dị ứng. (2) sử dụng thuốc kiểm soát bệnh hen không đúng đắn về kỹ thuật dùng bình xịt hoặc liều lượng thuốc kiểm soát hen chưa đúng. Bác sỹ có thể giúp bạn nhân diện các lý do vào cơn hen cấp, vì thế đơn giản nhất là sau mỗi cơn hen cấp phải tái khám bác sỹ điều trị để được thay đổi chế độ điều trị cho phù hợp và cùng bác sỹ nhận diện các yếu tố thúc đẩy vào cơn hen cấp để phòng tránh sau này.

Khi các xử trí ban đầu không làm giảm triệu chứng cơn hen, bạn phải liên lạc ngay với bác sỹ hoặc đi cấp cứu. Những dấu hiện nhận biết cơn hen nặng không đáp ứng điều trị tại nhà là: khó thở nhiều đến nỗi lời nói bị gián đoạn; ho khó thở nhiều làm bệnh nhân cảm giác sợ hãi, sau xịt đã xịt 3 lần thuốc giãn phế quản cách nhau 15 – 20 phút mà triệu chứng không hết, hoặc là triệu chứng tái phát sớm < 4 giờ.

Thuốc điều trị chính cho bệnh hen là corticoid tại chỗ, nghĩa là thuốc corticoid xịt. Thuốc điều trị chính cho cơn hen lại là corticoid toàn thân, nghĩa là thuốc corticoid uống hoặc tiêm kết hợp với thuốc giãn phế quản tác dụng ngắn đường phun khí dung. Thuốc điều trị bệnh hen phải dùng lâu dài hết ngày này sang tháng khác, năm này sang năm khác, ngược lại thuốc điều trị cơn hen cấp thông thường chỉ dùng từ 5 – 7 ngày. Nếu nhầm lẫn sử dụng thuốc điều trị cơn hen như corticoid uống, tiêm sang điều trị bệnh hen sẽ dẫn đến các tác dụng phụ của thuốc corticoid toàn thân. Ngược lại lấy thuốc điều trị bệnh hen để điều trị cơn hen thì cơn hen sẽ không thể được khống chế và bệnh nhân có thể bị tử vong.

Bệnh hen không thể chữa khỏi hẳn được nhưng có thể điều trị kiểm soát triệu chứng được. Vì thế người ta thường xem bệnh hen có được kiểm soát hay không ? Bệnh hen được gọi là kiểm soát khi các triệu chứng của bệnh xuất hiện ≤ 2 lần/ tuần vào ban ngày, < 1 lần/ tuần vào ban đêm, phải dùng thuốc giảm triệu chứng ≤ 2 lần/ tuần, không giới hạn làm việc, học tập, và chức năng phổi bình thường. Nếu các tiêu chuẩn này không đạt, bệnh hen sẽ không kiểm soát. Nghiên cứu chứng minh rằng tỷ lệ bệnh nhân có bệnh hen không kiểm soát vào cơn hen cấp nhiều hơn bệnh nhân có bệnh hen kiểm soát. Tóm lại bệnh hen càng không kiểm soát thì nguy cơ vào cơn hen cấp càng nhiều.

K-cort không phải là một thuốc được chỉ định để điều trị suyễn (hen) và thực tế các bác sĩ cũng không chỉ định thuốc này để cắt cơn suyễn

K cort chính là thuốc corticoid đường toàn thân dùng qua đường tiêm. K cort dùng điều trị hen suyễn sẽ phải tiêm đi tiêm lại nhiều lần và dẫn đến tác dụng phụ do dùng corticoid toàn thân kéo dài: loãng xương, đái tháo đường, tăng huyết áp, đục thủy tinh thể, hội chứng Cushing: mặt tròn như mặt trăng, da mỏng dễ bầm máu, suy thượng thận mạn tính nghĩa là tuyến thượng thận sẽ mất chức năng không còn tự tiết hormone được nữa, bệnh nhân có nguy cơ tụt huyết áp, suy tuần hoàn khi cơ thể vì lý do nào đó bị stress như nhiễm trùng, bỏng .v.v.

Hen không điều trị đúng cách trước mắt sẽ làm chất lượng cuộc sống suy giảm: bệnh nhân khó thở, khò khè liên tục, mất ngủ, phải nhập viện điều trị liên tục, nghỉ làm, nghỉ học.v.v

Lâu dài bệnh ngày càng nặng hơn và dẫn đến các biến chứng mạn tính như suy hô hấp mạn, tâm phế mạn, tức là suy tim do bệnh phổi, đa hồng cầu gây cô đặc máu và cuối cùng sẽ làm giảm tuổi thọ.

Hen được gọi là mạn tính vì bệnh hen cơ bản là không điều trị khỏi hẳn được mà chỉ có thể điều trị kiểm soát được mà thôi. Khi ngưng điều trị, triệu chứng hen sẽ xuất hiện trở lại. Nguyên nhân gây hen hiện nay chưa rõ, người ta cho rằng hen là do tương tác giữa cơ địa dễ mắc hen và yếu tố có hại từ môi trường. Như vậy gen di truyền đóng vai trò quan trọng trong sinh hen và giải thích vì sao hen là mạn tính.

+ Hạn chế ra ngoài khi thay đổi thời tiết, mang khẩu trang, khăn quàng khi buộc phải ra ngoài khi thời tiết xấu.

+ Tiêm ngừa cúm và phế cầu để giảm nguy cơ nhiễm trùng hô hấp. Hạn chế tiếp xúc người bị cảm cúm, rửa tay sạch sau khi tiếp xúc người bệnh.

+ Cai thuốc lá nếu đang hút, tránh xa người hút thuốc lá.

Các yếu tố kích phát cơn hen thường gặp nhất là:

+ Thay đổi thời tiết từ nóng sang lạnh, lạnh sang nóng, mùa khô sang mùa mưa và ngược lại.

+ Nhiễm trùng hô hấp trên do siêu vi hay vi khuẩn.

+ Tiếp xúc môi trường ô nhiễm , khói thuốc lá, bụi bặm. Tiếp xúc dị ứng nguyên kể cả thức ăn dị ứng

+ Gắng sức thể lực, căng thẳng tâm lý.

Điều quan trọng cần nhớ là bệnh hen nhẹ cũng có thể vào cơn hen mức nặng và gây tử vong như thường, ngược lại bệnh hen nặng cũng có thể có cơn hen nhẹ như thường.

Vì lẽ đó người ta không dựa vào mức độ nặng nhẹ của cơn hen mà phân loại bệnh hen. 

Bệnh hen được phân loại dựa vào mức độ kiểm soát bệnh dựa trên 5 tiêu chí:

+ Triệu chứng hen vào ban ngày ≤ 2 lần / tuần

+ Triệu chứng hen vào ban đêm không có

+ Cần phải dùng thuốc giảm triệu chứng ≤ 2 lần/ tuần

+ Giới hạn hoạt động làm việc, sinh hoạt không có

+ Chức năng phổi bình thường

Nếu cả năm tiêu chí đều đạt thì gọi là hen kiểm soát; Nếu chỉ đạt 3 – 4 tiêu chí thì gọi là hen kiểm soát một phần; Nếu đạt 0 – 2 tiêu chí thì gọi là hen không kiểm soát. Nghiên cứu cho thấy hen càng không kiểm soát thì nguy cơ vào cơn hen cấp càng cao.

Trước khi lên cơn hen thực sự, một số bệnh nhân có các triệu chứng báo trước như là hắt hơi, sổ mũi, ngứa mũi, ngứa mắt, ngứa cổ và muốn ho.

Một số trường hợp khác bệnh nhân chỉ thấy các triệu chứng hen suyễn lâu nay vẫn có ví dụ như ho, khò khè, khó thở, nặng ngực hôm nay nặng hơn thường ngày, bệnh nhân lấy thuốc xịt giảm triệu chứng như VENTOLIN nhưng không thấy khỏe nhanh như trước. Trong thực hành các bác sỹ thường dặn bệnh nhân nếu xịt VENTOLIN ba lần liên tiếp cách nhau 20 phút mà triệu chứng ho, khó thở, khò khè, nặng ngực vẫn còn thì đó là dấu hiệu có thể hen đã vào cơn hen cấp.

Câu hỏi

6 tháng trở lại đây, mức độ khò khè tăng lên, cháu có biểu hiện khó thở, nhiều khi cháu phải rướn lên mới thở được. Như vậy có phải hen suyễn chưa?

Trả lời

Đặc trưng của hen suyễn là bệnh hay tái đi tái lại mãi với bốn triệu chứng chính là ho, khò khè, khó thở, nặng ngực. Như vậy nếu cháu có triệu chứng khò khè tái đi tái lại, nhiều hơn về đêm đôi khi kèm khó thở thì rất có khả năng cháu mắc hen suyễn.
Tuy nhiên cần nhớ chẩn đoán hen suyễn ở trẻ em không đơn giản vì có nhiều bệnh khác cũng có triệu chứng như vậy. Tốt nhất là dẫn cháu đi khám bác sỹ để được chẩn đoán chính xác

Vì bệnh hen và cơn hen đều gây tắc nghẽn luồng không khí đi vào và ra khỏi phổi nên triệu chứng của cả hai đều là: ho, khó thở, khò khè, nặng ngực. Điểm khác biệt duy nhất giữa triệu chứng của bệnh hen và cơn hen chính cường độ và kiểu cách xuất hiện của triệu chứng. Đối với bệnh hen thì các triệu chứng xuất hiện dai dằng hết ngày này qua ngày khác, cường độ triệu chứng vừa phải. Đối với cơn hen thì cũng chính là các triệu chứng đó mà thôi nhưng xuất hiện đột ngột, gián đoạn, cường độ mạnh hơn. Ví dụ nếu mỗi sáng bệnh nhân đều ho và khó thở, nhưng triệu chứng ho và khó thở đó thoáng qua, chỉ cần xịt 1 – 2 nhát thuốc giãn phế quản Ventolin thì đã bớt rồi, đó là triệu chứng bệnh hen. Ngược lại nếu ho và khó thở đó nặng hơn ví dụ làm lời nói bị gián đoạn, xịt thuốc không đáp ứng, thì đó là triệu chứng cơn hen 

Đường thở rất quan trọng, hít thở đủ mới có đủ oxy cung cấp cho toàn cơ thể, và đặc biệt là não bộ, nên em cần phải đi khám bệnh sớm. Bệnh liên quan đến triệu chứng của em có thể là hen suyển, hoặc một số bệnh khác mà cần kiểm tra X quang phổi và đo chức năng hô hấp để chẩn đoán xác định. Nếu được điều trị đúng em sẽ nhanh chóng hết triệu chứng. Vì đây là một bệnh phải cần chuyên khoa sâu để trị tốt và giảm thiểu tối đa biến chứng, khuyên em nên tới các trung tâm chuyên hô hấp để khám hoặc tới trung tâm Phổi Việt của chúng tôi để điều trị kịp thời tránh di chứng về sau

Ventoline có khá nhiều dạng khác nhau gồm thuốc uống dạng siro, thuốc phun khí dung, thuốc hít định liều MDI.
Tôi không rõ chị hỏi dạng nào nhưng về cơ bản thì các thuốc này đều dùng cho phụ nữ có thai được với điều kiện phải có hướng dẫn và theo dõi của bác sỹ điều trị chuyên khoa hô hấp.
Cần chú ý là liều lượng dùng, cách dùng và chỉ định khi nào thì hợp lý.
Anh/chị nên hỏi bác sỹ điều trị của mình kỹ về vẫn đề này

Vì triệu chứng cơn hen và triệu chứng bệnh hen là giống nhau, điểm khác biệt duy nhất là cường độ triệu chứng và kiểu cách khởi phát, để có thể nhận biết được hen vào cơn cấp cần phải luôn so sánh triệu chứng hiện có với triệu chứng bệnh hen những ngày trước đó. Nếu bạn thấy triệu chứng ho, khó thở, khò khè, nặng ngực của ngày hôm nay nhiều hơn hẳn những ngày trước đó, kéo dài hơn về thời gian so với trước, dùng thuốc xịt không giúp giảm triệu chứng rõ như trước, thì đó là dấu hiệu của cơn hen cấp.

Có 2 khả năng có thể xảy ra với bé:
1. Bé bị trào ngược dạ dày thực quản: ho khi nằm xuống, ói, khò khè... 

Về mặt chẩn đoán, theo triệu chứng mô tả có thể cháu đã bị viêm mũi dị ứng dai dẳng nặng rồi, có thể kết hợp với hen suyễn
Về mặt điều trị, việc xác định các bệnh đi kèm là rất cần thiết ví dụ cháu có bị thêm trào ngược dạ dày thực quản hay không. Phác đồ điều trị cần được thảo luận với gia đình, đặc biệt là cách phòng ngừa dị nguyên nữa
Như vậy, tốt nhất phải đưa cháu đến khám bệnh để bác sĩ đánh giá cẩn thận lại tất cả các yếu tố trên sau đó mới quyết định chế độ điều trị cụ thể
AVAMYS cũng là một giải pháp điều trị. Tuy nhiên AVAMYS là thuốc corticoid đường xịt nên trong cách sử dụng cũng phải lưu ý kỹ cách dùng cho đúng để tránh tác dụng phụ

Bệnh hen là tình trạng viêm mạn tính đường thở làm đường thở hẹp lại gây tắc nghẽn luồng không khí vào và ra khỏi phổi. Vì viêm là mạn tính nói đến bệnh hen là nói đến quá trình bệnh lâu dài. Trên nền viêm mạn tính ấy, tức là trên nền bệnh hen mạn tính ấy, thỉnh thoảng khi cơ thể tiếp xúc một yếu tố gây kích phát cơn hen từ môi trường, tình trạng viêm đường thở nặng hơn, tình trạng co thắt đường thở nhiều hơn làm đường thở hẹp nhiều hơn nữa, gây tắc nghẽn nặng hơn nữa, lúc đó chúng ta có cơn hen cấp. Như vậy có thể nói bệnh hen đóng vai trò là một nền viêm dai dằng bên dưới, còn cơn hen đóng vai trò như một biến cố cấp tính xuất hiện trên nền bệnh mạn tính đó.