Cúm là một bệnh phổ biến, có lây lan mạnh, gây nhiều gánh nặng lên cuộc sống . Tiêm ngừa cúm đã được minh chứng là có hiệu quả làm giảm gánh nặng của cúm trên cộng đồng
Tiêm ngừa cúm
Tiêm ngừa cúm
TS.BS. Lê Khắc Bảo
Giảng viên chính Bộ môn Nội Trường Đại Học Y Dược
Tổng thư ký hội hô hấp TPHCM
Cố vấn chuyên môn Trung tâm điều trị bệnh hô hấp Phổi Việt
I. Tại sao phải tiêm ngừa cúm:
- Vì cúm rất phổ biến trên toàn thế giới
- Vì khả năng lây lan của cúm rất cao
Khả năng lây lan của các bệnh khác nhau
Loại, nơi tiếp xúc |
LAO |
CÚM |
Siêu vi RSV |
KHÁC |
Tiếp xúc xã hội |
Thấp |
Vừa |
Thấp |
Vừa |
Lớp học, làm việc |
Vừa |
Cao |
Thấp |
Thấp |
Quán bar, câu lạc bộ |
Cao |
Cao |
Thấp |
Thấp |
Du lịch theo tour |
Vừa |
Cao |
Thấp |
Thấp |
Nhà tập thể |
Cao |
Cao |
Vừa |
Cao |
Nhà |
Cao |
Cao |
Vừa |
Cao |
Mất thông thoáng khí |
Cao |
Cao |
Không |
Thấp |
N Engl J Med 348; 13 www.nejm.org March 27, 2003
Các con đường lây truyền của cúm rất đơn giản:
- Người bị cúm có thể lây cho người chung quanh khi hắt hơi, ho, nói chuyện
- Một cái hắt hơi làm virus cúm được bắn ra ngoài với tốc độ 167 km/giờ và đến được khoảng cách 5m trong thời gian 1/10 giây
- Người bị cúm có thể lây cho người chung quanh 2 ngày trước khi và kéo dài 5 ngày sau khi có triệu chứng
- Một người bị cúm có thể lây cho 70% hành khách trên cùng chuyến bay
Cúm rất hay đột biến gen vì thế luôn trở nên mới đối với miễn dịch cơ thể, làm cho sô người mắc luôn cao, tạo tính lây lan càng mạnh hơn
Cấu tạo của siêu vi cúm trên kính hiển vi điện tử
Cúm gây thiệt hại nặng:
Số ca bệnh và mức đô ảnh hưởng của cúm rất cao
Số ca bệnh 25 – 50 triệu
Ngày ốm 100 – 200 triệu ngày
Nghỉ học nghỉ làm Hàng chục triệu ngày
Nằm bệnh viện 80.000 – 550.000
Tử vong 34.000 – 51.000
Thiệt hại Nhiều tỷ USD
Robert A. Weinstein, MD Update on seasonal and pandemic influenza readniness and treatment
Danh sách 10 bệnh có tần suất cao nhất tại Việt Nam là:
TT |
Bệnh/ Hội chứng |
Tần suất ( 100.000 dân) |
1 |
Hội chứng cúm |
2265.90 |
2 |
Hội chứng Lỵ |
1200.61 |
3 |
Thủy đậu |
62.75 |
4 |
Adeno vi rút |
45.74 |
5 |
Quai bị |
16.51 |
6 |
Viêm gan vi rút |
13.92 |
7 |
Lỵ Amip |
12.27 |
8 |
Lỵ trực trùng |
8.69 |
9 |
Sốt Dengue/ SXH Dengue |
5.71 |
Cục phòng chống cúm Quốc Gia
Nguyên nhân gây tử vong của cúm thông thường là:
- Viêm phổi, viêm não do virus cúm có độc lực quá cao
- Nặng lên thêm bệnh sẵn có
- COPD
- Hen
- Tử vong thường xảy ra ở đối tượng nguy cơ cao:
- Người lớn tuổi > 65
- Trẻ em, phụ nữ có thai
- Người có bệnh mạn tính: đái tháo đường, suy tim …
II. Lợi ích của tiêm ngừa cúm:
1. Giảm tỷ lệ bệnh tật và tử vong trong mùa cúm
Giảm 56% bệnh hô hấp, giảm 53% viêm phổi, giảm 50% nhập viện, giảm 68% tử vong
2. Lợi ích trên bệnh nhân COPD
6 khảo sát trên bệnh nhân COPD
- Làm giảm các đợt cấp trên bệnh nhân COPD
- Tăng nhẹ phản ứng tại chỗ, không ảnh hưởng đến đợt cấp
Hiệu quả bảo vệ thường xuất hiện khoảng 2 tuần sau tiêm
- Hiệu quả bảo vệ thường là 70%-80%
- Nếu bị cúm thì bệnh thường nhẹ hơn
Vaccin cúm không giúp chống lại bệnh do những virus khác gây ra nhưng có biểu hiện giống cúm
Cochrane database Sys Rev 2006 Jan 25
3. Lợi ích trên bệnh nhân bệnh mạch vành:
Giúp giảm nguy cơ tái phát nhồi máu cơ tim
Naghvi et al. Circulation 2000: 102: 3039-45
4. Lợi ích trên người lớn tuổi mắc các bệnh mạn tính
Giảm tỷ lệ nhập viện 29%, tỷ lệ tử vong 49%, tiết kiệm được chi phí 166 dollars Mỹ cho mỗi người được tiêm phòng
Nichol K.L., Wuorenma J.Benefits of influenza vaccination for low-intermediate and high risk citizens. Arch Intern Med/vol 158, 1998
5. Lợi ích trên trẻ em
Giúp giảm tỷ lệ mắc cúm A 83% và tỷ lệ viêm tai giữa 36%
Heikkinen T, Ruuskanen O, Waris M, Ziegler T, Arola M, Halomen P.Influenza vaccination in the prevention of acute otitis media in children. AJDC 1991; 45:445-48
III. Tiêm ngừa cúm như thế nào?
- Nhóm đói tượng có nguy cơ măc các biến chứng liên quan đến cúm:
Người già trên 65 tuổi
Phụ nữ có dự định mang thai trong mùa cúm
Trẻ em từ 6-23 tháng tuổi
Người bệnh mạn tính: Hen suyễn, COPD; Bệnh mạch vành; Đái tháo đường.
Người (6 tháng – 18 tuổi) phải dùng Aspirin dài hạn
- Nhóm đối tượng có khả năng truyền bệnh cúm cho người có nguy cơ cao mắc các biến chứng liên quan đến cúm
Nhân viên y tế chăm sóc trực tiếp cho bệnh nhân mạn tính hay sản phụ
Người chăm sóc trực tiếp cho người già, người mắc bệnh mạn tính
Người chăm sóc trực tiếp cho trẻ em từ 0-23 tháng tuổi
Người sống chung với các đối tượng nguy cơ cao
- Nhóm đối tượng có khả năng hưởng lợi nhiều từ việc tiêm ngừa cúm
Người lao động trưởng thành
Trẻ em đang độ tuổi đi học
Người cung cấp các dịch vụ thiết yếu
Du khách
- Tiêm ngừa cúm nên thực hiện như thế nào
Thời điểm tiêm: đầu mùa cúm mỗi năm
Liều lương tiêm ngừa:
Trẻ từ 6 tháng – 3 tuổi: tiêm 0.25 ml từ 1-2 liều
Trẻ từ 3 tuổi – 9 tuổi: tiêm 0.5ml từ 1-2 liều
Người > 9 tuổi: tiêm 0.5ml, 1 liều
Bài viết gần đây
Viêm phổi cộng đồng là tình trạng phổi bị tổn thương (viêm) cấp tính do nguyên nhân nhiễm trùng (vi khuẩn, virus, nấm,…) xảy ra ngoài bệnh viện hoặc cơ sở chăm sóc y tế.
Dấu hiệu suy hô hấp là mức oxy trong máu tụt giảm. Oxy máu giảm càng nhanh và càng nhiều thì càng nặng. Vậy ta theo dõi mức oxy để biết tình trạng viêm phổi đang diễn biến thế nào.
Vắc xin COVID-19 sẽ ngừa cho ta không bị bệnh nặng và tử vong, ta chưa biết rõ chúng giữ cho ta không bị nhiễm và lan truyền vi rút qua cho người khác được đến mức nào